EVSEL KARAKTERLİ ATIKSU ARITMA ÇAMURLARININ ÇİM BİTKİSİ AĞIR METAL (MN, ZN, Nİ, CU, CR, PB, CD) İÇERİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ

Öz

Bu çalışma, organik madde ve besin elementleri açısından fakir bir toprağa, farklı düzeylerde 
uygulanan evsel karakterli arıtma çamurunun, yetiştirilen çim bitkisi (Mixture 4M “Star” 0126827) ağır 
metal (Mn, Zn, Ni, Cu, Cr, Pb, Cd) içerikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. 
Çalışmada arıtma çamuru, dört farklı düzeyde (0/kontrol, 40, 80 ve 120 ton/ha), iki yıl süreyle arazi 
şartlarında uygulanmıştır. Elde edilen iki yıllık verilere göre; arıtma çamuru uygulamalarının kontrole 
göre, çim bitkisinin Zn, Ni, Cu, Cr ve Pb içeriklerini artırdığı, bu artışın en fazla Pb, Zn ve Cr 
içeriklerinde olduğu, Mn içeriğinde ise düşüşe neden olduğu tespit edilmiştir. Ancak arıtma çamuru 
uygulamalarıyla çim bitkisi ağır metal içeriklerinde görülen artışların, bitkiler için yeterli aralıklarda 
kaldığı ve toksik değerlerin oldukça altında olduğu görülmüştür. Kontrol uygulamasında yetiştirilen 
çim bitkilerinde çinko eksikliği tespit edilirken, arıtma çamuru uygulanan tüm düzeylerde (40, 80 ve 120 
t/ha) çinko içeriklerinin yeterli değerlerde olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda, endüstriyel 
kaynaklı  deşarj  içermeyen  arıtma  çamurunun  besin  elementlerince  fakir  bir  toprakta  40‐120  t/ha 
düzeylerinde toprak iyileştiricisi olarak kullanılmasıyla yetiştirilen çim bitkisinde ağır metallerin kabul 
edilebilir seviyelerde olduğu ve özellikle kontrol uygulamasında görülen Zn eksikliğinin giderildiği 
tespit edilmiştir.