DİJİTAL FOTOGRAMETRİ YÖNTEMİ İLE ZEMİN KAYMA YÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Atila DEMİRÖZ; Özcan TAN; Ayhan GÖKTEPE; Hakan KARABÖRK

DİJİTAL FOTOGRAMETRİ YÖNTEMİ İLE ZEMİN KAYMA YÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Atila DEMİRÖZ, Özcan TAN, Ayhan GÖKTEPE, Hakan KARABÖRK

Öz

Temeller, üst yapı yüklerini zemine aktaran yapı elemanlarıdır. Yapısal bütünlüklerini korurlarken üzerinde bulundukları zeminleri de aşırı gerilmelere zorlamamalıdırlar. Aşırı gerilmeler zeminde kayma yenilmesine veya aşırı oturmalara neden olabilir. Bu nedenle temel tasarımları hem geoteknik ve hem de yapısal gereksinimleri ekonomik olarak karşılamak zorundadır. Geoteknik gereksinimler, temellerin üzerine oturtulacağı zemin veya kayanın izin verilebilir taşıma gücüne ve oturma kriterlerine yöneliktir.

Taşıma gücünü arttırmak ve oturmaları izin verilen değerlerde tutmak için zemin içerisine yerleştirilen çeşitli donatılar (geotekstil, geogrid vb.) kullanılmaya başlanmış olup, günümüzde kullanımları hızla artış göstermektedir. Geogridler, yüksek çekme dayanımı, elastisite modülü ve sıyrılma direncine sahip, üzerinde düzgün olarak dağılmış elips, dikdörtgen ya da kare boşluklar bulunan ve özellikle zemin güçlendirmesinde kullanılan bir geosentetik türüdür.

Model temellerle yükleme deneylerinde sınır taşıma gücüne ulaşıldığı anda kırılma yüzeyleri çıplak gözle görülememekte, kırılma yüzeylerini görmek için deneye bir süre daha devam ederek temelin oturmasının artması gerekmektedir. Bu durumda çıplak gözle belirlenen kırılma yüzeyleri gerçekte kırılma anına karşılık gelen yüzeyler olmadığından ölçülen kırılma geometrisi de gerçek durumu yansıtmamaktadır.

Bu çalışmada kırılma yüzeylerinin fotogrametri tekniği ile yüklemenin başlangıcından sonuna kadar sürekli olarak izlenebilmesidir. Bu amaçla, geogrid donatılı ve donatısız kum üzerine oturan sürekli temellerde taşıma gücünü etkileyen değişik faktörlere göre belirlenen deneyler yapılmış ve fotogrametrik olarak izlenmiştir. Deneylerde çekilen fotoğraflar dijital fotogrametri tekniğiyle değerlendirilerek kayma yüzeyleri sayısallaştırılarak koordinatları belirlenmiştir. Bu teknik ile donatılı ve donatısız zeminlerde oluşan kayma yüzeyleri daha doğru bir şekilde belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Donatılı zemin, Geogrid, Dijital Fotogrametri Tekniği, Sürekli temel, Görüntü analizi

Tam Metin:

PDF

Referanslar

Avşar, E, Ö., 2006, “Tarihi Köprülerin Digital Fotogrametri Tekniği Yardımıyla Modellenmesi” İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.105, İstanbul.

Aydar, U., 2007, “Cephe Değerlendirmelerinde Fotogrametrik ve Görselleştirme Yöntemlerinin Kıyaslanması” İTÜ, Fen Bil., Ens., Yüksek Lisans Tezi, s. 57, İstanbul.

Ballabani, M., Ricciotti, A, D., Medde, E., 2007, “Practice for Built Environment Awareness: From Survey to 3D Modelling and Related Database, XXI International CIPA Symposium, 01-06 October 2007, Athens, Greece, http://www.isprs.org/proceedings/XXXVI/5-C53/papers/FP020.pdf

Bitellia, G, Girellia, V, A., Marzialib, M., Zanuttaa, A., 2007, “Use of Historical Images for The Documentation and The Metrical Study of Cultural Heritage By Means of Digital Photogrammetric Techniques” XXI International CIPA Symposium, 01-06 October, Athens, Greece,

http://www.isprs.org/proceedings/XXXVI/5-C53/papers/FP028.pdf

Demiröz, A., 2008, “Geogrid Donatılı Kum Üzerine Oturan Sürekli Temellerde Taşıma Gücünü Etkileyen Tasarım Faktörlerinin Deneysel Olarak Araştırılması” Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, s:248, Konya.

Demiröz, A., Tan, Ö., 2008, “Donatılı Zeminler Üzerindeki Sürekli Temellerin Oturmasını Etkileyen Faktörlerin Araştırılması”, Selçuk Üni., Müh-Mim., Fak., Dergisi c.23, s, 3, ss.13-24, Konya.

Erwes, H, J, B., Prado, W, S., Silva, A, G, R., Melo, D, W, F., 2003, “Valuation of Orthorectification by Use of Photomodeler Software,

http://la.teikav.edu.gr/epoche/elearn/pluginfile.php/46/mod_resource/content/2/75.pdf

Göktepe, A., 1998, “Metrik Olmayan Digital Kameraların İç Yöneltme Elemanlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üni., Fen Bilimleri Ens., Konya 59s.

Göktepe, A., Ak, E., Karabörk, H., Çiçek, Ş., Korkusuz, F., 2009, “Futbolda Penaltı Atışının Fotogrametrik Yöntemler Kullanılarak Analiz Edilmesi” Selçuk Teknik Dergisi Cilt 8, Sayı 1, ss.1-7, Konya.

Göktepe, A., Ak, E., Söğüt, M., Karabörk, H., Korkusuz, F., 2009, “Joint Angles During Successful and Unsuccessful Tennis Serves Kinematics of Tennis Serve”, Joint Diseases and Related Surgeys, 20 (3), pp.156-160.

Göktepe, A., Özfidan, I., Karabörk, H., Korkusuz, F., 2009, “Buz Hokeyi Sporunda Slop-Shot Vuruşunun Fotogrametrik Yöntemler Kullanılarak Biyomekanik Analizi”, Niğde Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 3, Sayı, 2, ss:106-112, Niğde.

Göktepe, A., Özfidan, I., Karabörk, H., Korkusuz, F., 2010, “Elbow but Not Knee Joint Kinematics can be Assessed Using Photogrammetric Methods During a Non-Stationary Slop-Shot in Ice Hockey” Scientific Research and Essays, Vol, 5 (3), pp.339-342.

Güler, E., 2013, “Tarihi Yapılarda Fotogrametrik Yöntemle Doku Deformasyonlarının Belirlenmesi” YTÜ, Fen Bilimleri Ens., Yüksek Lisan Tezi, s.89, İstanbul.

Karabörk, H., Yağışan, N., Göktepe, A., Karalezli, N, M., 2008, “Kemancılarda Sağ üst Ekstremite Eklemlerinin 3 Boyutlu Hareket Analizinin Dijital Fotogrametrik Yöntemle Değerlendirilmesi” Selçuk Üni., Müh-Mim., Fak., Dergisi c.23, s, 4, ss.65-71, Konya.

Keleş, S., 2010, “Fotogrametrik Yöntemlerle Cephe Rölövesi Alımı: Şevket Bey Konağı Örneği”, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s. 101, Trabzon.

Koken, A., Koroğlu, M, A., Karabork, H., Ceylan, A., 2014, “Photogrammetric Approach in Determining Beam Column Connection Deformations”, Boletim de Ciências Geodésicas Sec Artigos, Curitiba, Vol. 20, No.3, pp.720-733.

Lab. Centr. d. Ponts et Chaussees, 1977, International Conference on the Use of Fabrics in Geotechnics” Liste Des Participants; 1st International Conference on Geotextiles, p.160 20-22-4-1977, Paris.

Marangoz A. M., 2002, Sayısal Kameralarla Tarihsel Yapıların Rölevelerinin Çıkarılması Olanakları, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeodezi ve Fotogrametri Müh. ABD, Uzaktan Algılama ve CBS Programı İstanbul.

Maraş, E, E., Hacıefendioğlu, K., Birinci, F., Uslu, G., 2016, “Tarihi Köprülerin Dökümantasyonu için Dijital Fotogrametri ile 3B Modellerinin Oluşturulması ve Dinamik Analizlerinin Yapılması (Tarihi Kurt Köprüsü Örneği)” Harita Dergisi, Ocak 2016, Sayı 155 ss.1-15.

Öz, E., Göktepe, A., Karabörk, H., Yıldıran, İ., Korkusuz, F., 2009, “Voleybolda Smaç Kolunun Açısal Kinematik analizi. HKM Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, 3 (51-56).

Pavelka, K., Svatuskova, J., Krolova, V., 2007, “Photogrammetric Documentation and Visualization of Choli Minaret and Great Citadel in Erbil/Iraq” XXI International CIPA Symposium, 01-06 October 2007, Athens, Greece.

http://www.isprs.org/proceedings/XXXVI/5-C53/papers/FP113.pdf

Sağlamer, A., ve Aygit R., 1987, “Donatılı Zemin İstinat Duvarları”, Zemin Mekaniği ve Temel Mühendisliği, 2. Ulusal Kongresi, Cilt 2 ss. 275-286, B.Ü., İstanbul.

Summers, F., ve diğerleri, (2003), “Documentation of Archaeological Ruins and Standing Monuments using Photo-Rectification and 3D Modelling” in Altan, M. O. (ed.) Proceedings of the XIX International Symposium CIPA 2003, New Perspectives to Save Cultural Heritage, 30 September 04 October, 2003, CIPA, Turkey, 660-668. Antalya, Turkey.

URL -1, http://www.cevreplastik.com.tr.

Vidal M. H., 1968, “La Terre Arme”, Ann Annèles de L’Institut Technique du Bâtiment et des Travaux Publics, pp.888-938. (as referred by Das, M. B.,1990).

Wolf, P, R., Dewitt, B, A., 2000, “Elements of Photogrammetry with Applications in GIS” 3rd Edition, McGraw-Hill, USA.

Yakar, M., Yildiz, F., Yılmaz, H, M., Ulvi, A., Karasaka, L., Karabork, H., 2005, “Photogrammetric Silhouette Study and Sille Example, CIPA 2005 XX International Symposium-Torino 2005, Italy.

http://cipa.icomos.org/fileadmin/paapers/Torino2005/595.pdf.29-06-2009

Yakar, M., Yildiz, F., 2005, “Digital Photogrammetric Methods in Documentation of Cultural Heritages and Beysehir Example” CIPA 2005 XX International Symposium-Torino 2005, Italy. http://cipa.icomos.org/fileadmin/paapers/Torino2005/590.pdf.29-06-2009

Yakar, M., Ulvi, A., 2009, “Antik Tiyatroların Fotogrametrik Rölöve Planlarının Uçurtma Fotoğrafları ile Çıkarılması ve Knidos Antik Tiyatro Örneği”, TMMOB, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.

Yalçın, A., 2005, “Ardeşen (Rize) Yöresinin Heyelan Duyarlılığı Açısından İncelenmesi”, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, s: 158, Trabzon.

Yılmaz, H. R., Eskişar, T., ve Aklık P., 2005, “Donatılı Zemin Uygulamaları Kapsamında Donatılı İstinat Duvarlarının Tanıtımı ve Sağladığı Avantajlar Üzerine Bir İnceleme”, İnşaat Mühendisler Odası, İzmir Şubesi Haber Bülteni, 25-Nisan-2005, Yıl: 20 Sayı:122, s.20-24, İzmir.

Yılmaz, H. R., Eskişar, T., ve Aklık P., 2005, “Geofoam Malzemesinin Geoteknik Mühendisliğinde Kullanım Alanları ve Önemi Üzerine Bir İnceleme”, İnşaat Mühendisler Odası, İzmir Şubesi Haber Bülteni, 17-Haziran-2005, Yıl: 20 Sayı:123, s.14-19, İzmir.