SUSURLUK HAVZASI’NDA M. KEMAL PAŞA ÇAYI’NIN AYLIK AKIMLARININ OTOREGRESİF HAREKETLİ ORTALAMA (ARMA) MODELİ

Öz

Bu çalışmada, Susurluk havzasındaki M.Kemal Paşa Çayı üzerinde bulunan 302 numaralı akım
gözlem istasyonda ölçülen aylık akımların Otoregresif Hareketli Ortalama (ARMA) modelinin
matematiksel ifadesi elde edilmiştir. Modelin oluşturulmasında kullanılan veriler EİE Akım Gözlem
Yıllıklarından alınmıştır. Söz konusu akım gözlem istasyonu için, en uygun model olarak otoregresif
parametresi ( φ ) 0.8704 ve hareketli ortalama parametresi ( θ ) 0.2861 olan ARMA(1,1) modeli seçilmiştir.
Otoregresif parametrenin hareketli ortalama parametreye nazaran daha büyük oluşu M.Kemal Paşa
Çayı akımında yeraltısuyu katkısının önemli miktarda olduğunu göstermektedir. Porte Manteau ve
otokorelasyon testleri artık terimlerin stokastik bağımlı olmadıklarını göstermiştir. Elde edilen
matematik model kullanılarak tarihi seri ile aynı uzunlukda 100 adet sentetik seri türetilmiştir. Türetilen
serilerin hem aylık ortalamalarının ve aylık standart sapmalarının hem de korelogramlarının %95 güven
düzeyinde tarihi zaman serisinin aynı özelliklerini muhafaza etmesi nedeniyle elde edilen modelin
M.Kemal Paşa Çayı için geçerli bir model olduğu kabul edilmiştir.