ANTİK DÖNEMDE TOROSLARʹDAKİ PB, ZN ±AG±CU±SN MADENCİLİĞİ

Öz

Dünyada madenciliğin dikkati çekmeye başladığı Kalkolitik Çağ (M.Ö.5500‐3000) yıllarından 
çok önce Neolitik Çağ başlarında (M.Ö.VIII. bin) Diyarbakır Çayönü ve Aksaray Aşıklı ve  Konya 
Çatalhüyük’te bazı madenler tanınmaya ve kullanılmaya başlanmıştır. Anadolu bu öncü rolüyle, dünya 
uygarlığının beşiği sayılan Mezopotamya uygarlığının oluşup gelişmesinde büyük bir paya sahiptir. 
Mezopotamya’nın ilk yazılı kaynakları Anadolu’nun zengin maden yataklarını ima eden kayıtlara yer 
vermektedir. Nitekim Mezopotamyalı tüccarların Anadolu’ya maden ticareti için gelmeleri Anadolu’da 
tarihsel çağların başlamasını sağlayan en önemli etkenlerin başında gelir. Antik dönemde Anadolu 
uygarlıklarının  oluşup  gelişmesinde  maden  ve  madenciliğin  çok  önemli  bir  yeri  vardır,  ancak 
günümüzde bu konunun yeterince araştırıldığı söylenemez. Uzun yıllardır Tarih ve arkeolojisi üzerine 
yüzey  araştırmaları  yapılan  Konya  ve  karaman  illerinin  özellikle  güneyinde  kalan  Toros  dağlık 
kesiminde antik yerleşmelerin büyük bir kesiminde madencilik yapıldığı yüzeyde bulunan maden 
posalarından anlaşılmaktadır. Diğer taraftan, bölgede antik döneme ait bulunan maden işçiliğine ait 
galeriler,  Torosların yoğun bir madencilik geçmişinin bize kalan izlerini yansıtmaktadır. Anadolu 
madenciliği üzerine yapılan yüzey araştırmalarında derlenen cevher ve cüruf örneklerinde toplam kayaç 
kimyasal analizleri gerçekleştirilmiştir. Kızılgeris (Hadim/KONYA) örneklerinde Fe (% 47), Pb, Zn, Cu, 
Ag (30 ppm); Üçhüyük (Akşehir/KONYA) örneklerinde Cu, Pb (22 ppm), Sn (116 ppm); Çavuşkale 
(Hüyük, Beyşehir/Konya) örneklerinde Cu (606 ppm); Erengirit (KONYA) örneklerinde U (23 ppm); 
Tatköy (Konya) örneklerinde ise Zn (335 ppm)’ca bir zenginleşme izlenmektedir.  Arazi özellikleri, 
cevher ve  cürüfların toplam kimyasal analiz sonuçları söz konusu lokasyonlarda muhtemelen  Pb, 
Zn±Ag±Cu±Sn madenciliğinin gerçekleştirildiğini ileri sürmektedir.