OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE TREN GARLARI

Öz

Kentlerin gelişmesinde, kentsel mekânların ve mimari yapıların oluşmasında etkin rol oynayan 
bazı unsurlar vardır. Bu unsurların başında tarihi olaylar, önemli buluşlar, sosyal ve iktisadi gelişmeler 
yer almaktadır. Dünya tarihinde önemli bir gelişme olan demiryolları da bir çok etkiyi ve gelişmeyi 
beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla bu etki ve gelişmeler kentsel alanlara ve mimariye de yansımıştır. 
19.  yüzyılın  başlarında  bulunan  ve  daha  sonraları  hızlı  bir  gelişim  ve  ilerleme  sürecine  giren 
demiryolları  sayesinde  ülkelerarası  iletişim  ve  ulaşım  daha  kolaylaşmış  ve  hız  kazanmıştır. 
Demiryollarının yapımıyla beraber inşa edilen istasyon binalarıyla yeni mimari yapılar ve kentsel 
alanlar oluşmuştur. 
Günümüzde  endüstri  yapıları  mimarlık  tarihinin  ve  korumacılığın  inceleme  alanı  içinde  yer 
almaktadır. Daha önceleri mimari önemi ve kentsel kimlikleri, mimarlık söyleminin dışında olan yapılar 
arasında yer alan demiryolu yapıları artık ciddiye alınan strüktürler olma niteliğine kavuşmuşlardır. 
Yapıldığı dönemin tarihsel sürecini dışa vuran demiryolu binaları, inşa edilmelerinin ardından kentte 
meydana getirdikleri değişimle ve oluşturdukları yeni kentsel alanla bir dönemi simgelemektedirler.  
Bu çalışmada Türkiye sınırları içerisinde bulunan ve cumhuriyetin ilk yıllarına kadar yapılmış olan 
gar binalarından örnekler seçilmiş ve bu örneklerin kısa tanımları yapıldıktan sonra bir gruplandırma 
yapılarak, istasyon binaları için ön cephe kurgusu ve cephe elemanlarını kapsayan bir tiplendirme 
çalışması oluşturulmuştur.