İNCESU İGNİMBİRİTİNDEKİ (İNCESU‐KAYSERİ) FİAMME TİPLERİNİN KÖKENİ: PETROGRAFİK VE JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ

Öz

Fiamme yapıları piroklastik kayaçlar içerisindeki yassılaşmış, koyu renkli ve camsı kapanımlar 
olarak tanımlanır. Fiammeler pek çok kaynaklaşmış ve kaynaklaşmamış ignimbiritlerin karakteristik 
özelliği olarak şekillenebilir ve püskürme öncesi magma bileşiminin belirlenmesine yönelik önemli 
ipuçları  taşırlar.  Fiamme  teriminin  kullanımı,  oluşumlarının  yorumlanması  ve  jenetik  anlamları 
bakımından oldukça karmaşıktır. Bu çalışmada İç Anadolu Volkanik Bölgesinde (İAVB), kaynaklaşmış 
İncesu ignimbiriti içerisindeki ince‐uzun, alev şekilli ve koyu renkli kapanımlar olarak tanımlanan 
fiamme  yapılarının  petrografik  ve  jeokimyasal  özelliklerine  değinilmektedir.  Arazi  gözlemleri, 
mineralojik, petrografik özellikler ve bazı ana oksit (CaO, Fe2O3*, TiO2, P2O5, MnO, K2O) ve iz element 
(Sr,  Rb,  Y,  Zr,  Hf,  Th,  La,  Ce)  değişimlerine  dayanılarak İncesu  ignimbiritinde  iki  tip  fiamme 
tanımlanmıştır.  A‐tipi  fiamme  olarak  tanımlanan  fiammeler,  herhangi  bir  mineral  bileşene  sahip 
değildir. B‐tipi fiamme olarak tanımlanan ikinci tip fiammeler ise, plajiyoklaz (oligoklaz, andezin) + 
piroksen  (ojit)  +  opak  mineral  bileşiminden  oluşmaktadır.  Fiammeler  kalkalkalen  karakterde, 
andezit/bazaltik  andezit’ten  (B‐tipi)  dasit‐riyolit’e  (A‐tipi)  kadar  değişen  bileşimdedirler.  B‐tipi 
fiammeler A‐tipi fiammelere göre yüksek CaO, Fe2O3*, TiO2, P2O5, MnO ve Sr, düşük K2O, Rb, Y, Zr, Hf, 
Th, La, Ce içeriğine sahiptir. A ve B tipi fiammeler Kondrit, Okyanus Ortası Sırtı Bazaltları (MORB) 
zenginleşmiş  Okyanus  Ortası  Sırtı  Bazaltları  (E‐MORB)  oranlanmış  çoklu  element  değişim 
diyagramlarında büyük iyon yarıçaplı elementler (BİYE) bakımından zenginleşme, yüksek alan enerjili 
elementler (YAEE) bakımından tüketilme göstermektedir. Ayrıca Sr, Ba, Nb, P ve Ti elementlerinde 
belirgin  anomaliler  görülmektedir.  Üst  Kıta  Kabuğuna  (ÜKK)  oranlanmış  çoklu  element  değişim 
diyagramında A ve B tipi fiammeler pozitif Ta anomalisine sahip olup, diğer iz element içerikleri ÜKK 
değerlerine çok yakındır. Fiamme örneklerinin nadir toprak element (NTE) içerikleri kondrite oranla 
zenginleşme  gösteriyorken,  hafif  nadir  toprak  elemetleri  (HNTE)  ağır  nadir  toprak  elementlerine 
(ANTE) göre daha fazla zenginleşmiştir. Bununla birlikte tüm örneklerde plajiyoklaz fraksiyonlaşmasına 
işaret eden belirgin negatif Eu anomalisi görülmektedir. Rb/Nb, Ba/Nb, Nb/Ta gibi bazı iz element 
oranları A ve B tipi fiammelerin oluşumu sırasında makul oranda kabuk kirlenmesinin etkili olduğunu 
göstermektedir.  
Sonuç  olarak;  izotop  verilerinin  olmamasına  rağmen,  petrografik  ve  jeokimyasal  sonuçlar 
fiammelerin oluşumunda plajiyoklaz, klinopiroksen ve Fe‐Ti oksit fraksiyonlaşmasının etkili olduğu, 
yitim bileşenlerince ve/veya kabuk ürünleriyle zenginleşmiş aynı bir ana magmadan türemiş olduklarını 
düşündürmektedir.