KIZILKAYA İGNİMBİRİTLERİNDE GÖRÜLEN SÜREKSİZLİKLERİN İNCELENMESİ VE KAYA KÜTLESİNİN TANIMLANMASI

Öz

Ülkemizin önemli doğal ve tarihi anıtlarından biri olan Ihlara Vadisi, İç Anadolu Bölgesi’nin
Aksaray İli sınırları içerisinde yaklaşık 52 km2’lik bir alanı kaplar. Jeomorfolojik yapı, volkanizma,
hidrotermal etkinlik, tarihi ve kültürel çeşitlilik bakımından dünyada çok ender görülen bir özelliğe
sahiptir. Bu bölgede, Melendiz çayı drenaj sisteminin sert ignimbirit kalkanını ve bunun altında yer alan
yumuşak tüfleri kesmesi ve atmosferik şartlara bağlı olarak gelişen aşınma sonucunda kanyonumsu
akarsu vadileri meydana gelmiştir. Kızılkaya ignimbiritleri, Kızılkaya köyünün kuzeyinde daha güzel
görünümlü olup, ilk defa Beekman (1966) tarafından bu isimle adlandırılmıştır. Genelde beyazımsı gri
renkli olup bozunmuş yüzeyleri pembe görünümlüdür. Masa tepecikler şeklinde ve sütunsu görünüm
sunan Kızılkaya ignimbiritlerinde, belirgin bir şekilde gelişmiş olan soğuma çatlakları ile diğer
sistemlerde gelişmiş olan kırık ve çatlakların atmosferik etkenlerle daha da gelişmesi sonucunda bloklar
halinde kopmalar meydana gelmektedir. Kaya kütlesinin tanımlanması; jeolojik, fiziksel ve mekanik
özelliklerinin tanımlanmasıyla ilgili verilere ait bir modelin oluşturulmasıdır. Bu işlemde en önemli
aşama, süreksizliklere ait özelliklerin belirlenmesidir. Bu çalışmada, Kızılkaya ignimbiritlerinde yapılan
75 adet süreksizlik ölçümünden faydalanarak, kayacın mühendislik özellikleri tespit edilmiştir. Bu
özellikler, süreksizliklerin (çatlak, fisür, kırık vs.) eğimi ve yönelimi, süreksizlik aralığı ve açıklığı,
süreksizlik devamlılığı ile yüzey pürüzlülüğü ve dalgalılığı dikkate alınarak değerlendirilmiştir.
Ortalama değerlere göre, süreksizliklerin doğrultu yönleri KD-GB, eğim değerleri 87.5o GD, süreksizlik
açıklığı 4.5 cm., süreksizlik devamlılığı 23.6 m. ve süreksizlik aralığı 3.44 metredir. İnceleme alanında
yapılan Schmidt çekici sertlik tayininde Kızılkaya ignimbiritlerinde sağlam kayaç için 46.8, bozunmuş
kayaçta ise 39.3 değerlerine ulaşılmış ve bu değerlere göre ignimbiritlerin az bozunmuş kayaç sınıfına
girdikleri belirlenmiştir. İgnimbiritlerde süreksizlik yüzeyi dayanımı (JCS) 50.3 MPa olarak
hesaplanmıştır. Kaya Kütlesi Sınıflaması (RMR) (Bieniawski, 1989) sistemine göre yapılan sınıflamada
ignimbirit kaya kütlesi iyi kayaçtır.