SİVRİHİSAR-ESKİŞEHİR YÖRESİNDE BULUNAN FARKLI ŞEKİLLERDEKİ JİPS OLUŞUMLARININ ÖZELLİKLERİ VE OLUŞUM KOŞULLARI

Öz

Çalışma alanı Sivrihisar (Eskişehir, İç Anadolu)’ın güneydoğusunda yer alır. İnceleme alanında
yüzeyleyen Neojen yaşlı birimler İlyaspaşa formasyonu (Alt-Orta Miyosen) ve Sakarya formasyonu (Üst
Miyosen-Pliyosen) olmak üzere iki litostratigrafik birime ayrılır. Sakarya formasyonu Jips, Alt Kireçtaşı,
Killi Dolomit ve Üst Kireçtaşı olmak üzere dört üyeye ayrılmaktadır. Jipsler arazide diskoidal, mercek
şekilli, jips gülü ve kırlangıçkuyruğu gibi çeşitli kristal şekilleri sergilemektedir. Jips kristalleri inceleme
alanında masiv seviyeler, tabakalı, dolomit içerisinde çatlak dolgusu ve serbest büyümeli olarak
gözlenir. Dolomit ile ardalanmalı olan masiv ve tabakalı jipsler, yalnızca mercek şekilli ve diskoidal
şekilli jipslerden oluşmuştur. Bunlar beyaz renkli ve küçük kristaller halinde (kil-kum boyu) bulunur.
Diğer jips kristalleri ise mavimsi gri ve açık kahverengi gibi değişik renkler sergilerler.
X-ışınları verilerine göre tüm kesitler; başlıca dolomit, jips, kalsit, yerel olarak sepiyolit ve nadir olarak ta
paligorskit, simektit, illit ve kaolinit içerir. İri diskoidal, kırlangıç kuyruğu ve gül biçimli jips kristallerini
içeren örneklerde, kil mineral içeriğinin kil-kum boyu jipslerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
Çalışma alanında tatlı su, zayıf alkalin ve alkalin koşulların etkili olduğu belirlenmiştir. Kil kum boyu
jips oluşumlarının SO3
2-
içerikleri diğer jips oluşumlarından daha düşük bulunmuştur.