AKÖREN (KONYA, ORTA TOROSLAR) ÇEVRESİNİN JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Öz

Akören  (Konya  güneyi)  yöresinde,  otokton  Geyikdağı  Birliği  ile  allokton  Bozkır 
Birliğine  ait  Mesozoyik  istifleri  ve  bunları  açılı  uyumsuzlukla  örten  Neojen  birimleri 
yüzeylemektedir. Bu çalışma ile yörenin stratigrafik/tektonik özelliklerinin ortaya konulması 
amaçlanmıştır.  Gerçekleştirilen  arazi  çalışmaları  ile  birimler  ayırtlanmış,  her  bir  birimin 
özellikleri,   bu  birimlerin  birbirleri  ile  olan  ilişkileri  ve  oluşum  ortamları  sunulmuştur. 
Geyikdağı  Birliğinin  bölgedeki  stratigrafik  istiflenmesi,  dolomit  ara  katkılı  sınırlı şelf 
karbonatlarından oluşan Jura‐Erken Kretase yaşlı Hacıalabaz kireçtaşı ile başlar. Hacıalabaz 
birimi üzerinde uyumlu olarak, çok bol rudistli‐foraminiferli resif karbonatları şeklindeki, Geç 
Kretase yaşlı Saytepe formasyonu yer alır. Üstte yine uyumlulukla çört yumrulu, killi ve 
marnlı pelajik karbonatlardan yapılmış Geç Kretase yaşlı Alan formasyonu izlenir. Akören 
bölgesinde Geyikdağı Birliğine ait birimler, Bozkır Birliğinin tektonik dilimleri tarafından 
üzerlenirler. Bozkır Birliğinin en alt bölümünü, Maastrihtiyen yaşlı Hatip ofiyolitli karışığı 
oluşturur. Yörenin ikinci allokton dilimi, çörtlü kireçtaşı‐killi kireçtaşı‐radyolarit içerikli ve Geç 
Kretase yaşlı pelajiklerden (Boyalıtepe grubu) meydana gelmiştir. İnceleme alanındaki üçüncü 
allokton tektonik dilim ise; orta‐kalın tabakalı, bol eklemli ve masif yapıdaki Triyas‐Jura yaşlı 
neritik kireçtaşlarıdır (Gencek grubu). Akören çevresinde otokton ve allokton konumlu kayalar 
ile neootokton konumlu kayaların sınırları, genelde fay dokanaklı olup, bölgenin düzleşmiş 
sahaları,  birer  çöküntü  alanı  durumundadır.  Bu  çöküntülerin  tabanlarında,  neootokton 
konumlu genç dolgu birimleri olarak, Geç Miyosen‐Erken Pliyosen sürecinde oluşmuş  göl 
transgresyonuna ait kaba kırıntılılar (Sille formasyonu), göl karbonat ve killeri (Ulumuhsine 
formasyonu)  ile  dasit  ve  andezitler  (Erenlerdağı  volkanitleri)  yer  almaktadır.  Akören 
çevresinin en genç oluşukları, Geç Pliyosen‐Pleyistosen’de oluşmuş dağ eteği‐alüvyal yelpaze 
çökelleri  (Topraklı formasyonu) ve Holosen başından günümüze değin olumuş alüvyonlardır. 
Akören bölgesinde oluşmuş kıvrım ve kırıklar genelde KB‐ GD gidişlidirler. Bu gidiş, bölgenin 
morfo‐tektonik yapısıyla uyumludur ve KB‐GD uzanımlı bu yapılar, paleotektonik döneme 
aittir. Bölgede ana kıvrım ve kırıkları kesen DKD‐BGB ve D‐B uzanımlı daha genç neotektonik 
kırıklar da vardır. Akören çevresindeki çöküntüler, bu kırıkların kontrolünde oluşmuş yarı 
grabenlerdir.  Bu  grabenlerin  teşekkülü,  paleotektonik  olaylarla  çanaklaşmış  alanların, 
neotektonik dönemde bir taraftan akarsu‐göl‐dağ eteği ve alüvyal çökellerle dolmasından 
sonra, bölgenin neotektonik hareketlerle yeniden faylanmasına bağlıdır.