PLEYİSTOSEN-GÜNCEL GEVŞEK ÇÖKELLER ÜZERİNDE YAPILAŞMANIN JEOTEKNİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: MERSİN İLİ ÖRNEĞİ

Öz

Günümüzde ve geçmişte birçok yerleşim yeri litolojik, topoğrafik özellikleri ve konumları
nedeniyle Pleyistosen-Güncel yaşlı gevşek çökeller üzerinde inşaa edilmiştir ve edilmeye devam
edilmektedir. Bununla birlikte genel olarak mühendislik problemlerinin büyük çoğunluğu da bu
çökeller için tipik olmaktadır. Bu tür alanlara örneklerden biri de Mersin il merkezi ve çevresidir. Bu
alanlarda akarsular tarafından oluşturulmuş eski ve yeni alüvyon çökelleri, kıyı kumulları, kaliş ve
çeşitli renkteki toprak oluşumları bulunmaktadır. Bu çalışmada Mersin ili Mezitli Beldesi yerleşim alanı
içinde yer alan gevşek çökellerin fiziksel ve mekanik özellikleri araştırılmış ve elde edilen parametreler
ışığında mevcut yapılaşmanın durumu değerlendirilmiştir. İnceleme alanının sahile oldukça yakın
olması ve buna bağlı olarak yeraltı su seviyesinin yüzeye yakınlığı, çökellerin gevşek ve kazılan
yüzeysel temellerin oldukça sığ olması yapılaşma açısından oldukça büyük risk oluşturmaktadır.
Nitekim, incelenen kazı çukurlarında, sudan dolayı temellerde çalışmaların imkansız hale geldiği aynı
nedenle kazı derinliklerinin artırılamadığı görülmüştür. Pleyistosen-Güncel yaşlı birimlerin heterojen
dağılım sunması, düşük dayanım değerleri göstermesi, yüksek derecede sıkışabilir olması ve insan
aktiviteleri nedeniyle üzerine gelen statik yükün sürekli artması, binalarda kırılma, çatlama ve oturma
gibi problemlere neden olmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı da, incelenen bu litolojiye ait
parametrelerin görünen olumsuz duruma ne derece uyum sağladığının belirlenmesidir. Bu alandaki
zeminin özellikleri önceden yapılmış zemin etüt çalışmaları ile birlikte bu çalışma kapsamında yapılmış
araştırma çukurları ve arazi gözlemleri kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen örselenmiş ve
örselenmemiş zemin örnekleri üzerinde zeminin temel fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemeye
yönelik deneyler yapılmıştır. Yapılan drenajlı kesme kutusu deneyleri ile kum boyutundaki iri taneli
çökellerin kayma dayanımı parametreleri elde edilmiştir. SP zemin grubunda yer alan bu gevşek
çökellerin sıvılaşma potansiyellerinin yüksek olması yapılaşma yapılaşma açısından risk taşıyan
bölgeler olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte bölgede çok katlı yapılaşmanın hızla devam
ettiği gözlenmektedir.