MİMAR SİNAN YAPILARINDA KUBBELİ ÖRTÜ SİSTEMLERİNİN YAPISAL ANALİZİ

Öz

Sinan  yapılarında  kubbeler,  mekan  örtüsünde  tek  olarak  kullanıldıkları  gibi  mekan 
genişlemesine  bağlı  olarak  yarım  kubbelerin  çeşitli  kombinasyonlarıyla  beraber  de  kullanılmıştır. 
Bununla birlikte, Mimar Sinan, genç yaşta ana kubbe + kemer + pandantif + yarım kubbelerin sentezi 
olan mükemmel bir taşıyıcı sistem geliştirmiştir. Oluşan bu monolitik sistemin yapısal  davranışı 
oldukça karmaşıktır. Bu yüzden, sistemin yük taşıma mekanizmasını ve yapısal davranışını tespit 
etmek, günümüzün bilgisayara dayalı hesap metotları yardımıyla mümkün olabilmektedir. Çalışmada, 
“SAP2000” yapısal analiz programı kullanılarak, Mimar Sinan’ın önemli bazı camilerinden dörtgen 
mesnet sistemi ile desteklenen; Mihrimah Sultan/Edirnekapı, Süleymaniye, Mihrimah Sultan/Üsküdar, 
Şehzade  Mehmed;  altıgen  mesnet  sistemi  ile  desteklenen;  Karaahmetpaşa,  Sokullu  Mehmet 
Paşa/Kadırga; sekizgen mesnet sistemi ile desteklenen; Sokullu Mehmet Paşa/Azapkapı ve Selimiye 
camileri mekân örtülerinin zati ağırlıkları altında analizleri yapılmıştır. Tüm modeller, modellemede ve 
çözüm  sonuçlarında  ortaya  çıkabilecek  karışıklıkları  önlemek  maksadıyla  kemerlerin  kolonlara 
oturduğu seviyelerden yukarısı için kurulmuştur. Çözüm sonunda, ana kubbe, kemer, yarım kubbe ve 
pandantif dörtlüsünün karşılıklı yapısal etkileşimi belirlenmiş ve her bir sisteminin yapısal davranışı 
sayısal olarak ortaya konulmuştur. Altıgen ve sekizgen destek sistemi ile desteklenmiş yapıların gerek 
deplasman gerekse gerilme dağılımı bakımından diğer sistemlere göre daha emniyetli tarafta kaldığı 
gözlenmiştir.