EDİRNE KALEİÇİ GELENEKSEL KONUTLARININ PLAN VE CEPHE ÖZELLİKLERİ

Öz

Edirne kenti tarihsel gelişimi boyunca jeopolitik konumu nedeniyle önemli bir yerleşim merkezi
olarak gelişimini sürdürmüştür. Özellikle Türkler tarafından alınmasıyla önemi artmış, uzun yıllar
Osmanlı İmparatorluğuʹna başkentlik yapmış, çok sayıdaki anıt ve sivil mimarlık örneği yapıları ile
kendine has tarihi dokusunu ve kimliğini oluşturmuş bir kenttir. Edirneʹnin ilk yerleşim çekirdeğini
oluşturan Kaleiçiʹnde günümüzde ayakta kalmayı başarmış 18.yy. sonu ve 19.yy. başlarına ilişkin kentin
sosyal ve kültürel yaşamının göstergesi olan çok sayıda tarihi konut yer almaktadır. Kaleiçi bu yönüyle
kentin geçmişteki fiziksel ve sosyo-kültürel yapısına, gelişmesine ışık tutacak bir yerleşim birimidir.
Kaleiçi yerleşim biriminde yapılan detaylı bir saptama ve belgeleme çalışmasında 214 tarihi konut tespit
edilmiştir. Geleneksel Türk konutu iç sofalı plan tipi ile benzerlikler gösteren tarihi Kaleiçi konutları,
kültürel süreklilik açısından gelecek kuşaklara aktarılmaları gereğindeki önemi dikkate alınarak,
günümüz yaşam koşullarında, kullanıcı gereksinimlerini karşılayacak biçimde yenilenme olanaklarının
sağlanması ve uygun fonksiyonlarla günlük hayata katılmaları gerekmektedir. 1970’li yıllara değin
çoğunluğu tarihi konutlardan oluşan yerleşim, bu yıllardan sonra alınan yanlış kararlar, uygulamalar,
tarihi konutlara karşı ilgisizlik, bilinçsizlik ve tamamen spekülatif amaçlara hizmet eden katlı
yapılaşmanın getirdiği çirkin görüntü sonucu giderek özgün dokusunu yitirmeye başlamıştır.
Çoğunlukla kentte yaşayan azınlıklar için tasarlanan bu konutlarda yapılan saptama ve belgeleme
çalışmalarıyla; hem konutların tanıtımına yönelik, hem de bu alanda yapılacak yeni yapılara veri
oluşturacak özelliklerinin irdelenmesi ve bir tasarım rehberi niteliğine dönüştürülmesi amaçlanmıştır.
Bu amaçla ele alınan çalışmada, yerleşme alanı içinde yer alan tarihi konutların tasarım ve cephe
ayrıntıları saptanılmaya çalışılmıştır.