ANP VE TOPSIS YÖNTEMLERİYLE TÜRKİYE'DE YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIM ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Evren Can ÖZCAN; Sultan ÜNLÜSOY; Tamer EREN

ANP VE TOPSIS YÖNTEMLERİYLE TÜRKİYE'DE YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIM ALTERNATİFLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Evren Can ÖZCAN, Sultan ÜNLÜSOY, Tamer EREN

Öz

Küresel dünyada milletlerin refah seviyesini yükseltmek için geliştirilmesi zorunlu olan sürdürülebilir kalkınma hamlelerinin önemli bir aşamasını, verimlilik, ekonomiklik ve çevreye duyarlılık temelinde sürdürülebilir enerji politikaları teşkil etmektedir. Bu kapsamda, ülkeler sahip oldukları yenilenebilir enerji kaynaklarını mümkün olan en üst seviyede elektrik üretiminde kullanmak için çalışmalar yürütmek zorunda kalmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, azımsanmayacak ölçüde yenilenebilir enerji kaynak potansiyeline sahip olan Türkiye’nin bu kaynaklarını verimli, güvenilir, ekonomik, kesintisiz ve çevreye duyarlı elektrik üretimi gerçekleştirmek amacı doğrultusunda yatırım öncelikleri açısından değerlendirmektir. Bu amaçla bu çalışmada, literatürdeki çalışmalar ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) 2015–2019 Stratejik Planı referans alınarak belirlenen ve ağırlıkları ANP (Analytic Network Process) yöntemi ile hesaplanan teknik, ekonomik, sosyal ve çevresel faktörlerden oluşan 4 ana kriter ve bunlara bağlı 12 alt kriter altında, Türkiye’nin sahip olduğu hidroelektrik, rüzgar, biokütle, güneş ve jeotermalenerji kaynakları TOPSIS (The Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemi ile sıralanmış ve bu kaynaklar ile yapılacak yatırım öncelikleri elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Çok Kriterli Karar Verme, TOPSIS, ANP, Türkiye

Tam Metin:

PDF

Referanslar

Abdullah, L., Najib, L. 2016, "Sustainable Energy Planning Decision Using The Intuitionistic Fuzzy Analytic Hierarchy Process: Choosing Energy Technology In Malaysia", International Journal of Sustainable Energy, 35(4):360-377.

Ahmad, S., Tahar, R.M., 2014, "Selection Of Renewable Energy Sources For Sustainable Development Of Electricity Generation System Using Analytic Hierarchy Process: A Case Of Malaysia", Renewable Energy, 63:458-466.

Al Garni, H., Kassem, A., Awasthi, A., Komljenovic, D., ve Al-Haddad, K., 2016, “A Multicriteria Decision Making Approach for Evaluating Renewable Power Generation Sources in Saudi Arabia”, Sustainable Energy Technologies and Assessments, 16:137-150.

Alptekin N., 2010, "Analitik Ağ Süreci Yaklaşımı ile Türkiye’de Beyaz Eşya Sektörünün Pazar Payı Tahmini", Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1):18-27.

Arıbaş, M., Özcan, U., 2016, "Akademik Araştırma Projelerinin AHP ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi", Politeknik Dergisi, 19(2):167-177.

Anık, Z., 2007, "Nesne Yönelimli Yazılım Dillerinin Analitik Hiyerarşi ve Analitik Network Prosesi ile Karşılaştırılması ve Değerlendirilmesi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 66.

Ayan, T.Y., Pabuçcu, A.G.H., 2013, "Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yatırım Projelerinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi İle Değerlendirilmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3).

Buntaine, M.T., Pizer W.A., 2015, “Encouraging Clean Energy Investment in Developing Countries: What Role for Aid?”, Climate Policy, 15(5):543-564.

Barry, M.L., Steyn, H., Brent, A., 2011, "Selection of Renewable Energy Technologies for Africa: Eight Case Studies in Rwanda, Tanzania and Malawi", Renewable Energy, 36(11):2845-2852.

Büyüközkan, G., Güleryüz, S., 2014, “A New GDM Based AHP Framework with Linguistic Interval Fuzzy Preference Relations for Renewable Energy Planning”, Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 27(6):3181-3195.

Chang, K.L., Liao, S.K., Tseng, T.W., Liao, C.Y., 2015, "An ANP Based TOPSIS Approach for Taiwanese Service Apartment Location Selection", Asia Pacific Management Review, 20(2):49-55.

Dağdeviren, M., Eraslan, E., Kurt, M., 2005, "Çalışanların Toplam İş Yükü Seviyelerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Model ve Uygulaması", Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(4):517-525.

Demir, İ., Emeksiz, C., 2016, “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Türkiye Potansiyeli ve Kullanımı”, Elektrik-Elektronik ve Bilgisayar Sempozyumu, Tokat, 337-340.

ETKB 2015-2019 Stratejik Planı, http://sp.enerji.gov.tr/ETKB_2015_2019_Stratejik_Plani.pdf, erişim tarihi: 14 Eylül 2016.

Göktürk, İ.F., Eryılmaz, A.Y., Yörür, B., Yuluğkural, Y., 2011, "Bir İşletmenin Tedarikçi Değerlendirme ve Seçim Probleminin Çözümünde ANP ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması", Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25:61-74.

Ham Petrol ve Doğalgaz Sektör Raporu, http://www.enerji.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FSekt%C3%B6r%20Raporu%2FTP_HAM_PETROL-DOGAL_GAZ_SEKTOR_RAPORU__2015.pdf, erişim tarihi: 1 Ekim 2016.

Heo, E., Kim, J., Boo, K.J., 2010, “Analysis of the Assessment Factors for Renewable Energy Dissemination Program Evaluation Using Fuzzy AHP”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 14(8):2214-2220.

Kaya, T., Kahraman, C., 2010, “Multicriteria Renewable Energy Planning Using An Integrated Fuzzy VIKOR & AHP Methodology: The Case of Istanbul”, Energy, 35(6):2517-2527.

Kirkpatrick, A.J., Bennear, L.S., 2014, "Promoting Clean Energy Investment: An Empirical Analysis of Property Assessed Clean Energy", Journal of Environmental Economics and Management, 68(2):357-375.

Kum, H., 2009, “Yenilenebilir Enerji Kaynakları: Dünya Piyasalarındaki Son Gelişmeler ve Politikalar”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 33:207-223.

Mahmoodzadeh, S., Shahrabi, J., Pariazar, M., Zaeri, M.S., 2007, "Project Selection by Using Fuzzy AHP and TOPSIS Technique", World Academy of Science, Engineering and Technology, 30:333-338.

Özcan, E.C., 2013, “Elektrik Üretim Planlamasında Çok Amaçlı Optimizasyon Yaklaşımı: Türkiye Örneği”, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.

Özcan, E.C., Erol, S., 2014, “A Multi-Objective Mixed Integer Linear Programming Model for Energy Resource Allocation Problem: The Case of Turkey”, Gazi University Journal of Science, 27(4):1157-1168.

Özcan, E.C., Eren, T., 2014, “Bakım Planlamasında TOPSIS Yöntemi Uygulaması: Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali Örneği”, Kırıkkale Üniversitesi Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 6(2).

Özcan, E.C., Küçükyarar, U., 2016, “Assessment of Potential South Gas Corridor Projects with a Combined Methodology. 23rd World Energy Congress, 9-13 October 2016, İstanbul (Accepted)

Perçin, S., Gök, A.C., 2013, "ERP Yazılımı Seçiminde İki Aşamalı AAS-TOPSIS Yaklaşımı", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2).

Sadeghi, A., Larimian, T., Molabashi, A., 2012, “Evaluation of Renewable Energy Sources for Generating Electricity in Province of Yazd: A Fuzzy MCDM Approach”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62:1095-1099.

Stojcetovic, B., Nikolic, D., Velinov, V., ve Bogdanovic, D., 2016, “Application of Integrated Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats and Analytic Hierarchy Process Methodology to Renewable Energy Project Selection in Serbia”, Journal of Renewable and Sustainable Energy, 8(3).

Şengül, Ü., Eren, M., Shiraz, S.E., Gezder, V., Şengül, A.B., 2015, “Fuzzy TOPSIS Method for Ranking Renewable Energy Supply Systems in Turkey” Renewable Energy, 75:617-625.

Tasri, A., Susilawati, A., 2014, "Selection among Renewable Energy Alternatives Based on A Fuzzy Analytic Hierarchy Process In Indonesia", Sustainable Energy Technologies and Assessments, 7:34-44.

Türkiye Enerji Verimliği Meclisi (TEVEM), Türkiye Enerji ve Enerji Verimliliği Çalışmaları Raporu “Yeşil Ekonomiye Geçiş”, 2010.

Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Planı, http://www.eie.gov.tr/duyurular_haberler/document/Turkiye_Ulusal_Yenilenebilir_Enerji_Eylem_Plani.PDF, erişim tarihi: 10 Eylül 2016.

Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ), Türkiye enerji istatistikleri,

http://www.teias.gov.tr/TurkiyeElektrikIstatistikleri.aspx, erişim tarihi: 14 eylül 2016.

Trappey, A.J., Trappey, C.V., Wang, D.Y., Ou, J.J., Li, S.J., 2015, "An Integrated Self-Organizing Map and Analytic Hierarchy Process Modeling Approach for Evaluating Renewable Energy Polices", International Journal of Electronic Business Management, 13:3-14.

Uysal, F., 2011, "Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Alternatiflerinin Seçimi için Graf Teori ve Matris Yaklaşım", Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 13:23.

Weigelt, C., ve Shittu, E., 2016, “Competition, Regulatory Policy, and Firms’ Resource Investments: The Case of Renewable Energy Technologies”, Academy of Management Journal, 59(2):678-704.

Wu, C.S., Lin, C T., Lee, C., 2010, "Optimal Marketing Strategy: A Decision-Making with ANP and TOPSIS", International Journal of Production Economics,127(1):190-196.

Yaralıoğlu, K., 2010, Karar Verme Yöntemleri, Detay Yayıncılık, ANKARA.

Yazdani- Chamzini, A., Fouladgar, M.M., Zavadskas, E.K., Moini, S.H.H., 2013, “Selecting the Optimal Renewable Energy Using Multi Criteria Decision Making”, Journal of Business Economics and Management, 14(5):957-978.

Yıldız, A., 2014, “En İyi Üniversite Seçiminde Analitik Ağ Prosesinin Kullanımı”, Düzce Üniversitesi İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 3(2):108-119.

Yılmaz, M., 2012, "Türkiye’nin Enerji Potansiyeli ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Açısından Önemi", Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 4(2):33-54.

Yi, S.K., Sin, H.Y., Heo, E., 2011, “Selecting Sustainable Renewable Energy Source for Energy Assistance to North Korea”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 15(1):554-563.