MEKÂNA YÖNELİK ALGISAL FARKLARIN ÖLÇÜLMESİNDE LENS MODEL YAKLAŞIMI: MODEL AÇILIMI VE KULLANIM ÖRNEKLERİ

Öz

İnsanların fizyolojik, toplumsal ve psikolojik açılardan rahatsızlık duymadan yaşamlarını
sürdürmeleri ve yaptığı işlerde verimli olmalarına yardımcı olan tüm çevresel ve toplumsal koşulların
sağlanmasına, mimarlar mekânlar tasarlayarak yardımcı olurlar. Amaca yönelik hizmet vermek için
tasarlanan mekânlar, hem fiziksel hem de psikolojik olarak bir takım insan gereksinimlerini karşılarlar.
Mekânların kullanıcılar üzerinde bıraktıkları etkilerle mekânda yapılan işin verimi arasında bir ilişki söz
konusudur. Bundan dolayı mekânlar tasarlanırken içinde yaşayacak bireyleri nasıl etkileyeceği
düşünülmeli ve mekânın kullanım amacına yönelik olumlu katkı sağlayacak fiziksel düzenlemeler
dikkate alınarak tasarımlar yapılmalıdır. Bu noktada devreye kullanıcı ihtiyaçları harici isteklerinin
öğrenilmesi girmektedir. Günümüzde insan-mekân etkileşimi konusu önemsenmekte ve kullanıcı
istekleri doğrultusunda nitelikli mekân düzenlemeleri üzerine çalışmalar yapılmaktadır. Yapılan
çalışmalar tek kullanıcı grubuna ilişkin değerlendirmeler üzerine yoğunlaşmaktadır. Lens-Model
yöntemi farklı kullanıcı gruplarının aynı mekâna ilişkin değerlendirmelerinin karşılaştırılmasına imkân
tanımakta ve mimarlara tasarım sürecine girdi olabilecek bilgiler sağlamaktadır. Ayrıca kullanıcı-mekân,
tasarımcı-mekân etkileşimi, tercih birliktelikleri ve farklılıkları ortaya konulabilmektedir. Bu çalışmada
mimaride farklı kullanıcı gruplarına hizmet veren mekân ve çevrelerin düzenlemelerinde kullanıcı
görüşlerinin alınmasına ve karşılaştırılmasına imkân veren Lens-Model yöntemi kullanılarak yapılan
çalışmalar incelenmiş ve Lens-Model yöntemine ilişkin çıkarımlar yapılmıştır. İncelenen çalışmalardan
sade ve basit istatistik analiz teknikleri kullanılarak kurgulanan Lens-Modelin yalın, anlaşılır ve
kullanışlı olduğu sonucuna varılmıştır.