ÜST JURA DENİZEL FASİYESLERİNDE İZ ELEMENT BİRİKİMLERİNDE ORGANİK MADDE İÇERİĞİNİN ROLÜ (ORTA TOROSLAR, TÜRKİYE)

Öz

Geç Jura zamanı Dünya ölçeğinde global deniz yükselmelerinin olduğu bir devir olup, bu zaman
dilimi içerisinde gelişen anoksik olaylar neticesinde önemli kaynak kaya birikimleri gerçekleşmiştir.
Orta Toroslar bölgesinde Akkuyu Formasyonu da bu dönem içerisinde çökelmiş olup, organik maddece
zengin denizel karbonatlardan oluşur. Denizel kireçtaşlarının kaynak kaya potansiyeline sahip
olabilmesi için organik madde miktarı 0.3 iken, Üst Jura Akkuyu Formasyonundaki bu değer ortalama
1.92 olup, 6.4 kez daha fazla organik maddeye sahiptir. Bu çalışmada kayaçlardaki organik madde
zenginleşmesiyle elementler arasında çok açık bir ilişkinin var olduğu belirlenmiş olup, element
zenginleşmeleriyle kayaçların litolojisi arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. U, Ba, Cu, Ni, Cr,
As, V, Zn, Sb, Co, Mo ve Cd elementleri organik maddece zengin Üst Jura Akkuyu Formasyonuna ait
karbonat kayaç örneklerinde, organik maddece zengin şeyl örneklerine kıyasla daha fazla
biriktirilmişlerdir. Örneğin Cd elementi Karadeniz sapropellerine kıyasla 14 kez, Co Peru kıyısal şelfi
örneklerine göre 3 kez, Zn Namibya şelfi siyah şeyllerine göre 7.22 kez, Karadeniz sapropellerine göre
3.89 kez, V Namibya şelfi siyah şeyllerine göre 2.11 kez, Cr Karadeniz sapropellerine göre 3.47 kez, Ni
Namibya şelfi siyah şeyllerine göre 2.81 kez, U elementi ise Senomaniyen-Turoniyen Gubbio siyah
şeyllerine göre 2.06 kez daha fazla biriktirilmiştir.